CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun Edirne'yi ziyareti öncesi İl Başkanı Fevzi Pekcanlı, Edirne Milletvekili Okan Gaytancıoğlu, İstanbul Milletvekili Özgür Karabat, Kırklareli Milletvekili Vecdi Gündoğdu TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Edirne Temsilcisi Kadir Aydoğdu ve yönetim kurulu üyelerini ziyaret ederek sorunlarını dinlerken, kendilerini 9 Ağustos'ta gerçekleştirecek grup toplantısına davet etti. Ziyarette, Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik taslağı ile ilgili görüşler de dile getirildi. TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası'ndan daha sonra yapılan söz konusu taslağa ilişkin açıklamada şunlara yer verildi:
TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası tarafından, güvenli yapı üretimi ve yapı üretim sürecinin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için şantiye şefliği görevinin düzenlenmesi hakkında kapsamlı çalışmalar yapılmıştır. İMO'nun bu çalışmaları raporlar haline getirilerek kamuoyuyla, milletvekilleriyle ve tüm ilgili kurum/kuruluşlarla paylaşılmıştır.
Öncelikle vurgulamak gerekir ki mevcut haliyle yapı üretim sürecinin yöneticisi pozisyonunda olan şantiye şefliği alanı son derece kontrolsüz ve sorunludur. Mevcut durumda işin niteliği ile hiçbir ilgisi olmayan meslek gruplarının keyfi olarak şantiye şefliği görevini üstlenebildiği, hatta belirli bir kesimin şantiye şefliği görevini yürütecek meslek grubundan olup olmadığı dahi anlaşılamamaktadır. 2020 yılına ait yapı ruhsatı verilerine göre, toplam ruhsatlar içerisinde inşaat mühendisi üyelerimizin üstlendikleri şantiye şefliği oranı yüzde 45,8'dir. Yapı ruhsatların önemli bir oranında şantiye şefliği görevlendirmesinin uygun meslek gruplarından yapılmadığı bilinmektedir.
Öte yandan yaygın bir biçimde, şantiye şefliği görevinin, sadece resmi prosedürleri tamamlamak amacıyla kâğıt üstünde kaldığı bilinmektedir. Can güvenliği için asli bir çalışma alanı olan şantiye şefliğinin, bir deprem ülkesinde ilgili her kurum ve kuruluşun gözü önünde sadece kağıt üzerinde kalması halkın can ve mal güvenliği açısından tehdit oluşturmaktadır.
Şantiye şefliği, sürekli eğitime gereksinim duyan bir görev alandır. Dolayısıyla bu görevin yerine getirilmesi için ilgili meslek odalarının vereceği eğitimlere katılıp belgelendirilmesi gerekir.
BEŞ ÖNERİ
Bu doğrultuda Odamız, şantiye şefliği alanının düzenlenmesi ve sağlıklı işleyebilmesi için temel olarak 5 başlıkta önerilerini açıklamıştır:
İstisnai durumlar dışında, her şantiye şefi sadece bir şantiyede tam zamanlı olarak görevlendirilmelidir.
Şantiye şefliğinin üstlenilmesinde; yapım işinin konusunun, niteliğinin, büyüklüğünün ve ilgili imalatların oranının dikkate alınması, keyfi uygulamaların sonlandırılması için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
Şantiye şefliği sürekli eğitime ve mesleki tecrübeye gereksinim duyan bir görevdir. Bu görevi yerine getirecek kişilerin ilgili meslek odalarınca verilen eğitimlere katılıp belgelendirilmeleri zorunlu tutulmalıdır.
Gerçeğe aykırı beyanda bulunarak şantiye şefliği üstlenilmesinin önüne geçilmesi için şantiye şeflerinden Oda Kayıt Belgesi istenmelidir.
Şantiye şefleri TMMOB tarafından belirlenen mühendislik asgari ücretinin altında çalıştırılmamalı, hak ve ücretleri yasal güvenceye alınmalıdır.
“TASLAĞIN, BEKLENTİLERİ KARŞILADIĞINI SÖYLEMEK MÜMKÜN DEĞİLDİR”
Bu temelde Odamızın katkılarıyla hazırlanan Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmelik taslağı TMMOB tarafından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile paylaşılmıştır.
Sonuç olarak Bakanlık yönetmelikte değişiklik yapma gereği duymuş ve 'Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik' taslağı hazırlamıştır.
Taslağın, beklentileri karşıladığını söylemek mümkün değildir.
Bakanlık tarafından hazırlanan taslağın gerekçesinde yönetmeliğin uygulaması sırasında ilgili idarelerden, meslek odalarından ve sektörden iletilen talepler doğrultusunda yeni düzenlemeler yapılması ihtiyacı doğduğu belirtilmektedir.
Bu kapsamda yapılan düzenleme ile; şantiye şeflerinin aynı anda üstlenebilecekleri iş miktarı, inşaat alanı ile iş sayısı, farklı yapı türleri ve imalat tiplerine bağlı olarak şantiye şefliğini üstlenebilecek meslek disiplinleri gibi konularda düzenlemeler yapıldığı belirtilmektedir.
Şantiye şefinin şantiye alanında görevleri üç temel başlıkta tanımlanabilir: birincisi yapının fen ve tekniğe, ruhsat ve projesine uygun olarak inşa edilmesi; ikincisi inşaatın iş ve işlemlerinin planlanması, sevk ve idaresi; üçüncüsü iş güvenliğinin sağlanması, işçi sağlığının gözetilmesidir. Şantiye şefinin, taşıdığı sorumluluk ve şantiye alanında yüklendiği görevin kapsamı dikkate alındığında şantiyeden hiç ayrılmaması gereken bir görev olduğu muhakkaktır.
Odamızın bu konudaki önerisi şantiye şefinin aynı anda en fazla üç ayrı yapım işinin şantiye şefliğini üstlenebilmesi şeklindedir. Yapı inşaat alanı 1500 metrekareyi geçen yapılarda ise şantiye şefliğinin tam zamanlı olarak üstlenilmesi gerekir. Birden fazla yapım işinin şantiye şefliğinin üstlenildiği durumlarda, yapı alanının toplamı 1500 metrekareyi geçmemelidir.
Deprem hasarlarının çok büyük bir kısmının inşaat hatalarından kaynaklandığı, doğa olaylarının felakete dönüştüğü ve işçi ölümlerinde dünya çapında en üst sıraları zorladığımız gerçekleriyle yüzleşildiğinde şantiye şefliği görevinin ne kadar hayati önem taşıdığı daha iyi anlaşılacaktır. O halde bu görev için daha fazla nitelik aranması gerekir. Buna göre tek ruhsata bağlı veya toplu yapı niteliğinde, inşaat alanı 7.500 metrekareyi geçen yapılarda;
Şantiye şefliği hizmeti yapabilmek için, meslekte fiilen en az üç (3) yıl şantiyede çalışıldığının belgelenmesi,
Kayıtlı olunan meslek odasından “Şantiye Şefliği Temel Eğitimi” alınması,
Ruhsat eki projeler esas alınarak, proje müellifliği bulunan mühendislik ve mimarlık disiplinlerinin her birinden ilgili meslek odasına kayıtlı en az bir şantiye şefi yardımcısı bulundurulması zorunlu kılınmalı,
Tek ruhsata bağlı veya toplu yapı niteliğinde inşaat alanı 20.000 m2'yi geçen yapılarda şantiye şefliği hizmeti yapabilmek için meslekte fiilen en az beş (5) yıl şantiyede çalışıldığının belgelenmesi ve kayıtlı olunan meslek odasından 'Şantiye Şefliği Temel Eğitimi' alınması zorunluluğu getirilmelidir.
Büyükşehirler için plansız alanlarda, tek parselde bir bodrum katı dışında en çok iki katlı ve bodrum katı dahil toplam yapı inşaat alanı 500 m2'yi geçmeyen yapılarda ve planlı alanlarda, tek parselde bir bodrum katı dışında en çok iki katlı ve bodrum katı dahil toplam yapı inşaat alanı 200 m2yi geçmeyen yapılarda, diğer şehirlerde mücavir alan dışında, tek parselde bir bodrum katı dışında en çok iki katlı ve bodrum katı dahil toplam yapı inşaat alanı 500 m2'yi geçmeyen yapılarda ve mücavir alan içinde, tek parselde bir bodrum katı dışında en çok iki katlıve bodrum katı dahil toplam yapı inşaat alanı 200 m2'yi geçmeyen yapılarda şantiye sorumlusunun meslek alanlarına uygun olarak şantiye şefliğini üstlenmesi uygundur.
Taslakta, idareye, şantiye şefinin işin gerektirdiği uygun meslek grubunda olup olmadığını kontrol etme görevi tanımlanması olumlu bir gelişmedir.
Bakanlığın taslağı şantiye şefliği alanındaki gerçeğe aykırı beyanların önüne geçilmesive şantiye şefliği görevini üstelenenlerin özlük haklarının teminat altına alınması konusunda eksiktir. Bunun için idarenin; yapı müteahhidi ile yapılan iş sözleşmesi ve yapı kullanım belgesi verilmeden önce şantiye şefinin, şantiye şefi yardımcısı ve fen elemanının hesabına yatırılan aylık ücretin ve tazminatı dahil tüm özlük haklarının ödendiğine dair makbuzların, SGK tescil ve hizmet dökümünün, SGK işe giriş bildirgesinin de istenmesi gerekir.
Taslakta önemli eksiklerden biri de mesleki sorumluluk sigortasıdır. Yapı ruhsatı düzenlemeden önce ve yapım süresince şantiye şefi, şantiye şefi yardımcıları ve fen elemanları adına yapı müteahhidi tarafından yaptırılmış mesleki sorumluluk sigortasının, yine idare tarafından istenmesi gerekmektedir.”
