Ziyaretin Önemi ve Sonuçları
Kırklareli için büyük bir gün, bugün Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Kırklareli’ne gelişinin 95. Yıldönümü aynı zamanda KIRKKİLİSE olan şehrimiz adının 20 Aralık 1924 tarih ve 537 sayılı Kanun ile KIRKLARELİ olarak değiştirilişinin 100. Yıldönümüdür.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Kırklareli ve Edirne’ye yapmış olduğu bu ziyaret Trakya’ya yapmış olduğu ilk Kapsamlı gezidir. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Milli Kültür olarak tanımlanan “HARS” kavramını ilk olarak Kırklareli’nde açıklamış, “HARS” kavramı hakkında detaylı bilgiler vermiştir. Bu gezi kapsamında 1926 yılında açılan, Ülkemizin ilk Şeker Fabrikası Alpullu Şeker Fabrikasını ziyaret etmiş yerinde değerlendirmeler yapmıştır. 1930 yılında yapılan Mahalli seçim sonuçlarına yönelik ilk değerlendirmeler Kırklareli’nde yapılmıştır. Kırklareli Belediyesi önünde Hayriye Hanımın dilekçesine uzun süre cevap vermesi nedeniyle, ziyaretin ardından Kırklareli Belediyesi'nce bu caddeye Mustafa Kemal Bulvarı adı verilmiştir.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Kırklareliler İle İlk Buluşması
Gazi Mustafa Kemal ile Kırklarelilerin ilk buluşması, 15 Temmuz 1926 tarihinde gerçekleşmiştir. Kırklareli Valisi Kavalalı Sait Bey ve beraberindeki heyet Ankara’da Çankaya Köşkünde Gazi Mustafa Kemal ile bir araya gelmiştir. İkinci buluşma ise, 2 Temmuz 1927 tarihinde İstanbul’da gerçekleşmiştir. Kırklareli Valisi Ahmet Durmuş Bey ve beraberindeki heyet, Gazi Mustafa Kemal ile yapılan görüşme sonrasında kendisini Kırklareli’ne davet etmiş, Trakya Gezisi ilk kez gündeme gelmesine ve basının yoğun olarak üzerinde durmasına rağmen maalesef o tarihlerde bu ziyaret gerçekleşmemiştir.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Alpullu Ziyareti
2 Aralık 1930 tarihinde İstanbul’a gelen Gazi Mustafa Kemal 19 Aralık tarihine kadar İstanbul’da çeşitli incelemelerde bulunmuştur. Gazi Mustafa Kemal’in İstanbul’da geçirdiği bu süre içerisinde, Trakya’yı da ziyaret edeceği açıklanmıştır. Gazi Mustafa Kemal ve beraberinde bulunan kız kardeşi Makbule Hanım, Afet Hanım, İçişleri Bakanı Şükrü Bey, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Tevfik Bey ve Milletvekillerinden oluşan heyet 19 Aralık 1930 Cuma akşamı İstanbul Sirkeci Garından hareket ederek, 20 Aralık 1930 Cumartesi sabahı Alpullu’ya geldi. Alpullu Garında kendilerini Trakya Şeker A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Şakir Kesebir, Kırklareli Milletvekilleri Fuat Bey ve Şevket Bey, Kırklareli Valisi Mustafa Arif Bey ve Belediye Başkanı Şevket Bey karşıladı.
Gazi Mustafa Kemal ve beraberindekiler, 26 Kasım 1926 tarihinde işletmeye açılan ülkemizin ilk şeker fabrikası olan Alpullu Şeker Fabrikasını ziyaret ettiler. Burada kendilerini Şeker Fabrikası kurucu Müdürü Makine Mühendisi Herman GUTHERZ karşılayarak fabrika hakkında bilgiler verdi.;
Gazi Mustafa Kemal fabrika gezisinden çok memnun kalmış ve ziyaretin ardından Alpullu Şeker Fabrikası anı defterinde şu ifadelere yer vermiştir; "Alpullu Şeker Fabrikası'nı gezdim. Gördüğüm vaziyetten çok memnun kaldım. Müessesenin daha tevsii etmesini ve şimdiye kadar olduğundan fazla muvaffak olmasını dilerim. Memleketimizin her müsait mıntıkasında şeker fabrikalarının çoğalması ve bu suretle memleketin şeker ihtiyacının temini mühim hedeflerimiz arasında tanınmalıdır.”
Alpullu Şeker Fabrikasındaki incelemelerini tamamlayan Gazi Mustafa Kemal ve beraberindekiler, fabrika bahçesi içerisinde bulunan Ergene Köşküne geçtiler. Burada bir süre dinlendikten ve öğle yemeğini yedikten sonra ayrılan Gazi Mustafa Kemal ve beraberindekiler öğlen saatlerinde Alpullu’dan ayrılmak üzere gar binasına geçtiler. Saat 12.30’da da trenle Kırklareli’ne hareket ettiler.
Gazi Mustafa Kemal’in Kırklareli Ziyareti
Saat 15.30’da Kırklareli Garına teşrif ettiler. Havanın çok soğuk olmasına rağmen sabahtan itibaren istasyon ve çevresinde toplanan binlerce Kırklarelili Önderlerini coşkuyla karşıladı. Gazi Mustafa Kemal’i Kırklareli İkinci Süvari Tümen Komutanı Mürsel (Bakü) Paşa ve diğer askeri heyet karşıladı. Mürsel Paşa, Kafkas İslam Ordusu Kumandanı Nuri Paşa ile birlikte Kafkas Cephesinde destanlar yazmış, Bakü’yü Ermeni Taşnaklar kurtarmış, Birinci Süvari Tümenin başında 9 Eylül 1922’de İzmir’e ilk giren süvari birliğinin başında bulunmuş büyük bir komutandır.
Askeri heyetin ardından Kırklareli Milletvekilleri Fuat Bey, Şevket Bey, Vali Mustafa Arif Bey ve ile Belediye Başkanı Şevket Bey’in ellerini sıkarak halkın tezahüratları arasında otomobiline bindi ve Valilik Makamını ziyaret etmek üzere hareket ettiler. Valilik Makamına gelen Gazi Mustafa Kemal, burada bir toplantı gerçekleştirdi ve sonraki tarihlerde kendisi için “Avrupai bir validir” dediği, Nisan 1930’da Kırklareli’nde göreve başlayan Vali Mustafa Arif Bey’den Kırklareli hakkında bilgiler aldı.
Valilik Makamından ayrıldıktan sonra Yayla Caddesi üzerinde bulunan 2 nci Süvari Tümeni Karargahını ziyaret eden Gazi Mustafa Kemal, burada Tümen Komutanı Mürsel (Bakü) Paşa ve diğer askeri erkan ile askeri konular hakkında görüşerek bilgiler aldı.
Gazi Mustafa Kemal buradan hareketle bugün müze olarak kullanılan Kırklareli Belediyesini ziyaret etti. Burada Belediye Başkanı Şevket Bey (Dingiloğlu) ve Meclis Üyeleri tarafından karşılandılar. Belediye Başkanı Şevket Bey ve Meclis üyelerine sorular yöneltti. Özellikle 1930 Yerel Seçimleri üzerinde durarak serzenişte bulundu. Daha çok çalışılması gerektiğini ve yapılanların halka anlatılması istedi. Görüşmeler iki buçuk saat kadar sürdü.
Belediyeden ayrılırken Hayriye Alirıza Hanım ve Düyunu Umumiye Tahsildarlığından emekli Mahmut Efendi tarafından Gazi Mustafa Kemal’e dilekçe verildi. Dilekçeleri okuyan Gazi Mustafa Kemal’in Hayriye Alirıza Hanıma 5-10 dakika açıklama yapması üzerine durumdan istifade eden çevredeki halk Önderlerini yakından görme fırsatına sahip oldu.
Belediye’den sonraki durak ise Cumhuriyet Halk Fırkası idi. Burada Fırka kurulları ve halk temsilcileri tarafından karşılandı. Dört buçuk saat süren bir toplantı yapıldı. Toplantı süresince köy ve kasaba temsilcilerine ihtiyaçları hakkında sorular yöneltti. Onların dert ve şikayetlerini dinledi. Son olarak yapılan yenilikler ve Serbest Fırka hakkında açıklamalar yaptı. Son olarak Pınarhisar’da görevli olan, Gazi Mustafa Kemal’i görmek için Kırklareli’ne gelen İlkokul Öğretmeni Vefik (Sözen) Beyin gençliğin çok samimi ve heyecanlı hislerini ifade eden nutkuna cevaben Gazi Mustafa Kemal memnuniyetini de şu sözleri ile ifade etti.
“Kırklareli Halkı ve özellikle de gençlik adına söylenen sözlerden çok memnun oldum. Bundan dolayı teşekkür ederim. İzhar edilen heyecanın derecesini layıkıyla ifade edebilmek şu an benim için zordur. Allahaısmarladık arkadaşlar.”
Cumhuriyet Halk Fırkasından ayrılan Gazi Mustafa Kemal, kendisi için Belediye binasının üst katında bir oda ve banyo hazırlanmasına karşın geceyi istasyonda bekleyen trende geçirmiştir.
Ertesi gün (21 Aralık Pazar günü) saat 14.30’da otomobil ile Yayla Mahallesinde bulunan ve bugün, Türk Ocağı binasına gelen Gazi Mustafa Kemal burada coşkuyla karşılandı. Kırklareli Türk Ocağında halk ile sohbet eden Gazi Mustafa Kemal, Türk Ocaklarının fikriyatı ve milli siyaset üzerine konuşmuş milli siyasetin neden ve nasıl doğduğuna ilişkin olarak;
“Türk Ocakları siyasal birer kuruluş olarak meydana gelmişlerdir. Türk Millî siyasetini takip eden teşekküllerdir. Buna (Hars) teşekkülü denilmiş takip ettiği Hars tamamen siyasi ve millidir. Bence de ilmi olan şey, harsla medeniyeti birleştirmektir.
Türklerden alim, dahi, mütefennin yetişmez iddiaları hakikat ile taban tabana zıttır. Garba ilk medeniyeti götüren Türklerdir.
Biz mümkün olduğu kadar az kusurlu olmaya ve çok gayretli ve fedakar olmaya çalışmalıyız.
Türk Ocaklarının bulundukları yerlerde millete milliyet, ilim fikirlerini zerk ettiklerini büyük bir memnuniyetle gördüm. Kırklareli’nde halkın çok hassas, millet ve memleket işlerinde çok alakalı ve heyecanlı olduğunu gördüm. Faaliyetinizi de işittim. Burada geçirdiğim iki gün zarfında edindiğim hislerle, unutulmaz hatırlarlar sizden ayrılıyorum.” diyerek veda etmiş ve Kırklareli Türk Ocağından ayrılırken, Türk Ocağı Hatıra Defterine şunları yazmıştır.
“21-12-1930, Kırklareli Türk Ocağında çok kıymetli arkadaşlarla geçirdiğim zamanın hatırasını ölmez hislerle saklayacağım.”
Türk Ocağından ayrılan Gazi Mustafa Kemal, Yayla Meydanında toplanan binlerce Kırklareliliyi selamlayarak hemen yakınında bulunan Ziya Gökalp İlkokulunu (Eski Vali Faik İlköğretim Okulu, bugün butik otel olarak kullanılıyor.) ziyaret etti. Burada sınıfları dolaştı. Öğrencilere ve öğretmenlere sorular yöneltti. Saat 15.30’da Edirne’ye gitmek üzere otomobille Kırklareli’nden ayrıldı.
Gazi Mustafa Kemal’in Babaeski İlçemizi Ziyareti / 25 Aralık 1930
25 Aralık Perşembe günü otomobil ile Edirne’den ayrılarak önce Havsa İlçesini, daha sonra Babaeski İlçemizi ziyaret etti. Babaeski İlçemizde kendisini karşılayan kalabalığı selamlayan Gazi Mustafa Kemal, kendisine şiir okuyan bir çocuğu dinledikten sonra toplanan kalabalığı tekrar selamlayarak İstanbul’a dönmek üzere trenle ayrılmıştır.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Lüleburgaz ve Büyükkarıştıran Ziyareti / 17 Ağustos 1937
Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 1937 yılında, 2 nci Dünya Savaşından önceki çalkantılı döneminde, 17-20 Ağustos 1937 tarihleri arasında düzenlenen Trakya Manevralarını yerinde takip etmek üzere Çerkezköy’e gelmiş, 17 Ağustos 1937 günü öğle yemeğinin ardından trenle ile Lüleburgaz’a geçerek Başbakan İsmet İnönü, Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak, Orgeneral Fahrettin Altay ve Trakya Genel Müfettişi General Kazım Dirik ile birlikte ilk kadın savaş pilotumuz Sabiha Gökçen’inde aralarında bulunduğu Lüleburgaz Tayyare Alayını ziyaret etmiştir.
Lüleburgaz Tayyare Alayı ziyaretinin ardından saat 16.30’da Büyükkarıştıran’a gelen Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Büyükkarıştıran’a manevraları izlemeye gelen yerli ve yabancı asker, vekil ve diğer davetliler ile görüşmüş, Komutanlık binasında manevra komutanları ile harita üzerinde değerlendirmeler yaptıktan sonra kendilerine ayran ve şerbet ikram eden köylüleri huzurlarına davet ederek teşekkür ederek ayrılmıştır. Bu Gazinin Kırklareli ve Trakya’yı son ziyareti olmuştur.
